नागपंचमी
नागपंचमीची अधिक माहिती खाली दिलेली आहे :
नाग पंचमीचे मूळ, इतिहास आणि महत्त्व
जगातील अनेक प्राचीन संस्कृतींमध्ये सापांची पूजा केली जाते. साप त्यांच्या विषारी स्वभावामुळे आणि विषामुळे एक शक्तिशाली प्राणी मानला जातो. भारतातील नागपंचमी किंवा नाग पूजा सिंधू संस्कृतीच्या काळापासून ३०००BCE पूर्वीची आहे. नागा जमाती मध्ये हा सण मोठ्या उत्साहात साजरा केला.
भारतातील प्राचीन महाकाव्यांपैकी एक महाभारतात, राजा जनमेजय नागाची संपूर्ण वंश नष्ट करण्यासाठी यज्ञ करतो. हे त्याचे वडील राजा परीक्षित यांच्या मृत्यूचा सूड घेण्यासाठी होते, जे तक्षक सापाच्या प्राणघातक चाव्याला बळी पडले. तथापि, प्रसिद्ध ऋषी अस्तिका, जनमेजेला यज्ञ करण्यापासून रोखण्यासाठी आणि सापांचे बलिदान वाचवण्याच्या शोधात गेले. ज्या दिवशी हा यज्ञ थांबवण्यात आला तो दिवस होता शुक्ल पक्ष पंचमी, जो आता संपूर्ण भारतात नागपंचमी म्हणून साजरा केला जातो.
अनेक हिंदू धर्मग्रंथ आणि महाकाव्यांमध्ये साप किंवा नागाची महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे. महाभारत, नारद पुराण, स्कंद पुराण आणि रामायण सारख्या पुस्तकांमध्ये सापांशी संबंधित अनेक कथा आहेत. आणखी एक कथा भगवान कृष्ण आणि सर्प कालियाशी संबंधित आहे जिथे कृष्ण यमुना नदीवर कालियाशी लढतो आणि शेवटी मानवांना पुन्हा त्रास न देण्याचे वचन देऊन कालियाला क्षमा करतो. गरुड पुराणानुसार नागपंचमीला सापांची पूजा केल्याने भक्ताला चांगले भाग्य आणि समृद्धी मिळते.
नाग पंचमी कधी साजरी केली जाते ?
नागपंचमी पूजा दरवर्षी जुलै किंवा ऑगस्ट महिन्यात होते. हिंदू कॅलेंडरमध्ये श्रावण महिन्याच्या पाचव्या दिवशी साजरा केला जातो. २०२१ मध्ये नागपंचमी १३ ऑगस्ट रोजी देशाच्या बहुतांश भागात साजरी केली जाईल. नागपंचमी सण पावसाळ्यात येत असल्याने, पाणी सापांना त्यांच्या बिळातून बाहेर काढते आणि म्हणूनच त्यांची दृश्यमानता इतर ऋतूंपेक्षा पावसाळ्यात अधिक वारंवार येते.
नाग पंचमी कशी साजरी केली जाते आणि कुठे जायचे ?
श्रावण हा भगवान शंकराचा महिना मानला जातो आणि साप त्याला प्रिय असल्याने, भारतातील जवळजवळ सर्व शिव मंदिरांमध्ये नागपंचमी साजरी केली जाते. देशात अशी अनेक नाग मंदिरे आहेत जिथे लोक या दिवशी प्रार्थना करण्यासाठी येतात. मंदिरांभोवती असंख्य साप आणि साप मोहक आढळतात. काही समाज पूजनासाठी सापांच्या मूर्ती घरी आणतात. लोक नवीन कपडे घालतात, सापांसाठी त्यांचा नैवेद्य बनवतात आणि एका विशेष मंत्राचा जप करतात. अर्पणाचा मुख्य भाग म्हणजे दुध म्हणजे भक्तांचा असा विश्वास आहे की यामुळे त्यांचे कुटुंब सापाच्या चाव्यापासून सुरक्षित राहील. काही लोक पृथ्वी खोदणे आणि नाग पंचमीला काळ्या लोखंडी भांडी वापरणे देखील वाईट मानतात.
नाग पंचमी सण मुख्यत्वे महाराष्ट्र राज्यात पाहिले जाऊ शकतात. मुंबईजवळील बत्तीस शिराळा गाव नागपंचमी उत्सवासाठी प्रसिद्ध आहे. महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात आणि आसपास नागपंचमीचे सण साजरे केले जाऊ शकतात. इच्छुक, MSRTC बस बुक करून येथे पोहोचू शकतात. या व्यतिरिक्त, नागपंचमी दरम्यान खालील लोकप्रिय प्रार्थनास्थळे आहेत:
मन्नारसला मंदिर, केरळ - मंदिराच्या आत नाग देवतांच्या ३०,००० प्रतिमांसह, मन्नारसला मंदिर हे केरळमधील सर्वात मोठे सर्प मंदिर आहे.
नाग वासुकी मंदिर, प्रयागराज - नाग वासुकीला समर्पित, नाग वासुकी मंदिर नागपंचमीला भक्तांनी भरून जाते.
वाराणसी, उत्तर प्रदेश - वाराणसी त्याच्या आखाड्यांसाठी प्रसिद्ध आहे जिथे नागपंचमीच्या निमित्ताने विशेष दंगल आयोजित केली जातात.
महाकालेश्वर, उज्जैन - उज्जैन येथील महाकालेश्वर मंदिराच्या नागचंद्रेश्वर मंदिरात एक विशेष नाग पूजेचे आयोजन केले आहे, जे नाग पंचमीला फक्त २४ तास खुले आहे.
मनसा देवी मंदिर, हरिद्वार - मनसा देवी मंदिर सर्प देवी, मनसा यांना समर्पित आहे आणि नागपंचमी येथे एक मोठा कार्यक्रम आहे.
भुजंग नाग मंदिर, गुजरात - भुजच्या बाहेरील भागात असलेल्या भुजंग नाग मंदिराला हजारो भाविक नाग पूजेसाठी भेट देतात.
टीप : अलीकडील कोरोनाव्हायरस महामारीच्या काळात, आम्ही तुम्हाला विनंती करू इच्छितो की जेव्हा तुम्ही प्रवास कराल तेव्हा तुमच्या स्थानिक सरकारने दिलेल्या प्रत्येक सूचनांचे पालन करा. जर तुम्ही प्रवासाचे नियोजन करत नसाल तर सामाजिक अंतराचा सराव करा आणि घरातच रहा. कोरोनाव्हायरस रोगाचा प्रसार कमी करण्यास मदत करा आणि यापुढे त्याचा प्रसार होण्यापासून प्रतिबंध करा. सुरक्षित राहा !